فیزیوتراپی مشکلات کف لگن یک حوزه تخصصی فیزیوتراپی است که بر توانبخشی و مدیریت اختلالات کف لگن تمرکز دارد. کف لگن گروهی از ماهیچه ها، رباط ها و بافت هایی است که از اندام های لگن، از جمله مثانه، رحم (در زنان)، پروستات (در مردان) و راست روده حمایت می کنند. این ماهیچه ها نقش مهمی در کنترل ادرار و مدفوع، عملکرد جنسی و حمایت از اندام های لگن ایفا می کنند. اختلال عملکرد کف لگن می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله زایمان، جراحی، افزایش سن، چاقی، سرفه‌های مزمن و بلند کردن وسایل سنگین باشد. علائم اختلال عملکرد کف لگن می تواند شامل بی اختیاری ادرار، بی اختیاری مدفوع، افتادگی اندام لگن، درد مزمن لگن و اختلال عملکرد جنسی باشد. هدف فیزیوتراپی برای مشکلات کف لگن کاهش این علائم و بهبود کیفیت زندگی افراد مبتلا است.
بیشتر بخوانید : درمان بی اختیاری گاز روده با بیوفیدبک
آناتومی و عملکرد کف لگن
کف لگن شامل لایه‌هایی از عضلات و بافت‌های همبند است که از استخوان شرمگاهی در جلو تا دنبالچه در عقب و از یک استخوان نشسته به استخوان دیگر کشیده می‌شود. عضلات اصلی کف لگن عبارتند از:
گروه Levator Ani: این شامل عضلات پوبوکوکیژئوس، پوبورکتالیس و iliococcygeus می باشد. این ماهیچه ها از اندام های لگن حمایت می کنند و به کنترل دفع ادرار و مدفوع کمک می کنند.
ماهیچه دنبالچه: این عضله به حمایت از اندام های لگن کمک می کند.
دیافراگم ادراری تناسلی: این لایه ماهیچه ای از مجرای ادرار و واژن در زنان حمایت می کند.
بیشتر بخوانید: اختلالات جنسی آقایان
مشکلات شایع کف لگن
بی اختیاری ادراری: این می تواند بی اختیاری استرسی (نشت ادرار در حین فعالیت هایی که فشار شکم را افزایش می دهد، مانند سرفه یا بلند کردن بدن) یا بی اختیاری فوری (یک میل ناگهانی و شدید به ادرار کردن و به دنبال آن نشت غیر ارادی) باشد.
بی اختیاری مدفوع: از دست دادن غیر ارادی کنترل روده.
افتادگی اندام لگنی: نزول اندام های لگنی به داخل یا خارج از کانال واژن به دلیل ساختارهای نگهدارنده ضعیف. تحقیقات نشان می دهد که فیزیوتراپی کف لگن می تواند به مدیریت علائم افتادگی، به ویژه در موارد خفیف تا متوسط کمک کند. یک مطالعه نشان داد که زنانی که تحت فیزیوتراپی قرار گرفتند، قدرت کف لگن را بهبود بخشیده و علائم پرولاپس را کاهش دادند.
درد مزمن لگن: درد مداوم در ناحیه لگن که ممکن است به تنش یا اسپاسم عضلانی مرتبط باشد.
اختلال عملکرد جنسی: واژینیسموس ، درد هنگام مقاربت (دیسپارونی)، کاهش حس یا اختلال نعوظ در مردان.
بیشتر بخوانید : درمان مشکلات جنسی با فیزیوتراپی
فیزیوتراپی مشکلات کف لگن
ارزیابی جامع اولین قدم در فیزیوتراپی کف لگن است. این به طور معمول شامل:
سابقه بیمار: پرسش دقیق در مورد علائم، سابقه پزشکی، سابقه زایمان، سابقه جراحی، عوامل سبک زندگی و اهداف درمان.
معاینه فیزیکی: ارزیابی وضعیت بدن، هم ترازی لگن، قدرت عضلانی، انعطاف پذیری و هماهنگی. معاینه داخلی ممکن است برای ارزیابی قدرت، تون و کنترل عضلات کف لگن انجام شود.
ارزیابی عملکردی: ارزیابی عادات مثانه و روده، عملکرد جنسی و فعالیت‌های زندگی روزمره برای درک تأثیر اختلال عملکرد کف لگن بر زندگی بیمار.
رویکردهای درمانی
فیزیوتراپی مشکلات کف لگن شامل طیف وسیعی از تکنیک های متناسب با شرایط و نیازهای خاص فرد است. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
تمرین عضلات کف لگن (PFMT):
تمرینات کگل: این تمرینات شامل انقباض و شل شدن ارادی عضلات کف لگن است. آنها برای بهبود قدرت و استقامت عضلات ضروری هستند.
بیوفیدبک: این شامل استفاده از دستگاه های الکترونیکی برای ارائه بازخورد در مورد فعالیت عضلانی است و به بیماران کمک می کند تا کنترل موثرتری عضلات کف لگن خود را یاد بگیرند.
تحریک الکتریکی: این می تواند برای تحریک انقباضات عضلانی در بیمارانی که در فعال کردن عضلات کف لگن خود به تنهایی مشکل دارند، استفاده شود.
درمان دستی:
انتشار میوفاشیال: فشار ملایم و پایدار بر روی بافت های همبند برای کاهش تنش و بهبود تحرک.
رهاسازی نقطه ماشه ای: فشار مستقیمی که به نقاط خاصی در عضلات اعمال می شود تا درد را کاهش داده و عملکرد را بهبود بخشد.
Scar Tissue Mobilization: تکنیک هایی برای بهبود تحرک و انعطاف پذیری بافت اسکار ناشی از جراحی ها یا جراحات.
اصلاح رفتار و سبک زندگی:
آموزش مثانه: تکنیک هایی برای بهبود کنترل مثانه و کاهش فوریت و تکرر ادرار.
مدیریت روده: توصیه های غذایی، تکنیک های مناسب توالت رفتن، و تمرینات برای بهبود عملکرد روده.
آموزش وضعیتی: بهبود وضعیت بدن برای کاهش فشار روی عضلات کف لگن.
تکنیک های تنفس: آموزش تنفس دیافراگمی برای کاهش فشار شکمی و ایجاد آرامش.
آموزش:
آناتومی و عملکرد: کمک به بیماران برای درک آناتومی و عملکرد کف لگن.
استراتژی‌های خود مدیریتی: تکنیک‌هایی برای مدیریت علائم در خانه، از جمله تمرینات روتین، تکنیک‌های تمدد اعصاب و تنظیم سبک زندگی.
ورزش درمانی:
تمرینات تقویتی: برای عضلات مرکزی، سرینی و سایر عضلات حمایت کننده برای افزایش ثبات کف لگن.
کشش و انعطاف: برای کاهش سفتی عضلات و بهبود دامنه حرکتی.
تمرین عملکردی: ترکیب تمرینات کف لگن در فعالیت های روزانه برای اطمینان از انجام صحیح و مداوم آنها.
درمان واژینیسموس با فیزیوتراپی کف لگن
واژینیسموس وضعیتی است که در آن انقباضات غیرارادی عضلات کف لگن باعث ایجاد درد و ناراحتی در هنگام دخول به واژن می شود و رابطه جنسی، قرار دادن تامپون و معاینات زنان و زایمان را دشوار یا غیرممکن می کند. درمان واژینیسموس با فیزیوتراپی مشکلات کف لگن شامل تکنیک های مختلفی است که با هدف آرامش و تقویت عضلات کف لگن انجام می شود.
راهکارهای فیزیوتراپی
درمان دستی: درمانگر ممکن است از تکنیک های دستی داخلی و خارجی برای رفع گرفتگی عضلات، بهبود جریان خون و کاهش اسپاسم عضلانی استفاده کند. این می تواند شامل کشش ملایم و ماساژ عضلات کف لگن باشد.
بیوفیدبک: این تکنیک از حسگرهایی برای نظارت بر فعالیت عضلات کف لگن استفاده می کند. این به بیماران کمک می کند تا از انقباضات عضلانی خود آگاه شوند و یاد بگیرند که چگونه آنها را کنترل کنند.
تمرینات کف لگن: به بیماران تمریناتی برای آرامش و تقویت عضلات کف لگن آموزش داده می شود. این اغلب شامل تمرینات کگل (برای تقویت عضلات) و تکنیک های آرام سازی است.
گشادکننده: ممکن است از گشادکننده‌های واژن با اندازه‌های فزاینده برای کمک به حساسیت زدایی تدریجی عضلات واژن و کاهش درد استفاده شود. درمانگر بیمار را در مورد نحوه استفاده از این دیلاتورها در خانه راهنمایی می کند.
رفتار درمانی: گاهی اوقات، ادغام درمان شناختی-رفتاری (CBT) می تواند برای رسیدگی به هر عامل روانشناختی موثر در واژینیسموس مفید باشد.
درمان بی اختیاری ادرار با فیزیوتراپی کف لگن
درمان بی‌اختیاری ادرار با فیزیوتراپی کف لگن شامل تکنیک‌های مختلفی است که به تقویت و بهبود عملکرد عضلات کف لگن کمک می‌کند. بی‌اختیاری ادرار به وضعیت عدم توانایی در کنترل ادرار اشاره دارد که می‌تواند به دلایل مختلفی از جمله ضعف عضلات کف لگن، مشکلات عصبی، یا آسیب های فیزیکی رخ دهد.
تمرینات تقویتی کف لگن (Kegel Exercises): این تمرینات به تقویت عضلات کف لگن کمک می‌کند. بیماران یاد می‌گیرند چگونه این عضلات را شناسایی کرده و آنها را به صورت صحیح منقبض و منبسط کنند.
بیوفیدبک: با استفاده از حسگرها فعالیت عضلات کف لگن پایش می‌شود. این تکنیک به بیماران کمک می‌کند تا آگاهی بیشتری از عضلات خود پیدا کنند و یاد بگیرند چگونه آنها را کنترل کنند.
الکتروتراپی: در برخی موارد از الکتروتراپی برای تحریک عضلات کف لگن و بهبود عملکرد آنها استفاده می‌شود.
برنامه تمرینی در خانه: بیماران تمریناتی را برای انجام در خانه دریافت می‌کنند تا کارهای انجام شده در جلسات فیزیوتراپی را تقویت کنند. تمرین مداوم برای بهبود ضروری است.
تغییرات رفتاری و رژیمی: فیزیوتراپیست ممکن است توصیه‌هایی درباره تغییرات در رژیم غذایی و عادات روزمره برای کاهش بی‌اختیاری ادرار بدهد، مانند کاهش مصرف کافئین و کنترل مصرف مایعات.
فواید
کاهش نشت ادرار: تقویت عضلات کف لگن می‌تواند به بهبود کنترل ادرار و کاهش نشت ادرار کمک کند.
بهبود عملکرد مثانه: تمرینات کف لگن به بهبود عملکرد کلی مثانه و کاهش علائم بی‌اختیاری کمک می‌کند.
افزایش اعتماد به نفس: آموزش و تمرین منظم به بیماران کمک می‌کند احساس کنترل بیشتری بر بدن خود داشته باشند و اضطراب ناشی از بی‌اختیاری کاهش یابد.
