درمان بیرون زدگی دیسک کمر بر اساس شدت علائم، دیسک خاص درگیر، سلامت کلی بیمار و پاسخ آنها به درمان های اولیه متفاوت است. فتق دیسک کمر زمانی رخ می دهد که مواد داخلی نرم دیسک ستون فقرات از طریق پارگی در لایه بیرونی سخت تر بیرون بزند. این عارضه می‌تواند علائم مختلفی ایجاد کند که شدت آنها می‌تواند متفاوت باشد و ممکن است یک یا هر دو طرف بدن را درگیر کند.
فیزیوتراپی فتق دیسک کمر موثرترین روش درمان غیرجراحی این بیماری است که با مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی آیتن در شریعتی تهران می توانید از آن بهره مند شوید.
علائم رایج عبارتند از:
کمردرد: این اغلب بارزترین علامت است. درد می تواند تیز یا مبهم باشد و ممکن است با حرکت، بلند کردن اجسام یا خم شدن افزایش یابد.
درد ساق پا (سیاتیک): درد می‌تواند از ناحیه کمر به پایین و از طریق باسن و به یک یا هر دو پا منتهی شود. این درد که به سیاتیک معروف است، اغلب تیز و تیراندازی است و ممکن است شدیدتر از خود کمر درد باشد.
بی حسی و گزگز: یک دیسک بیرون زده می تواند اعصاب مجاور را فشرده کند و منجر به بی حسی یا احساس سوزن سوزن شدن در پای آسیب دیده شود.
ضعف عضلانی: فشار روی اعصاب همچنین می تواند باعث ضعف در عضلات ساق یا پا شود و بلند کردن پا یا حفظ تعادل را دشوار کند.
تغییرات در عملکرد مثانه یا روده: در موارد نادر و شدید، بیرون زدگی بزرگ دیسک می تواند بر اعصاب کنترل کننده مثانه یا روده تأثیر بگذارد و منجر به بی اختیاری شود. این یک اورژانس پزشکی است و نیاز به توجه فوری دارد.
کاهش تحرک: درد و ضعف عضلانی می تواند توانایی شما را برای حرکت آزاد محدود کند و فعالیت های روزمره را چالش برانگیز کند.
بیشتر بخوانید : فیزیوتراپی کمر چگونه انجام می شود؟
دلایل و عوامل خطر
عوامل مختلفی می‌توانند در بروز دیسک کمر دخیل باشند. برخی از دلایل رایج عبارتند از:
- افزایش سن: با بالا رفتن سن، دیسک‌ها آب خود را از دست می‌دهند و انعطاف پذیری آنها کاهش می‌یابد.
- بلند کردن اجسام سنگین به شیوه نادرست: فشار بیش از حد بر ستون فقرات می‌تواند دیسک را جابه‌جا کند.
- سبک زندگی کم‌تحرک: نداشتن فعالیت بدنی منظم، ضعف عضلات کمر و شکم را در پی دارد.
- چاقی: وزن زیاد، فشار اضافی بر مهره‌ها وارد می‌کند.
- ضربات ناگهانی یا حوادث رانندگی
درمان بیرون زدگی دیسک کمر
استراحت و اصلاح فعالیت:
- استراحت اولیه: استراحت کوتاه مدت در بستر ممکن است در ابتدا برای کاهش درد شدید توصیه شود، اما عدم تحرک طولانی مدت معمولاً منع می شود.
- اصلاح فعالیت: به بیماران توصیه می شود از فعالیت هایی که درد را تشدید می کنند، مانند بلند کردن اجسام سنگین، چرخش یا نشستن طولانی مدت خودداری کنند. از سرگیری تدریجی فعالیت های عادی تشویق می شود.
داروها:
- مسکن ها: داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا NSAID ها (ایبوپروفن، ناپروکسن) می توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
شل کننده های عضلانی: اینها را می توان برای کاهش اسپاسم عضلانی مرتبط با فتق دیسک تجویز کرد. - کورتیکواستروئیدها: کورتیکواستروئیدهای خوراکی یا تزریقی می توانند التهاب و درد را کاهش دهند. تزریق استروئید اپیدورال اغلب برای تسکین هدفمند استفاده می شود.
فیزیوتراپی:
برنامه های ورزشی: تمرینات ویژه برای تقویت عضلات پشت و هسته مرکزی، بهبود انعطاف پذیری و بهبود وضعیت بدن.
درمان دستی: تکنیک هایی مانند دستکاری ستون فقرات یا تحرک که توسط فیزیوتراپیست یا متخصص کایروپراکتیک انجام می شود.
روش‌های تسکین دهنده درد: استفاده از گرما، یخ، اولتراسوند یا تحریک الکتریکی و لیزر درمانی با لیزر پرتوان و کم توان برای تسکین درد و بهبودی.
بیشتر بخوانید : کمردرد هنگام راه رفتن
اصلاح سبک زندگی:
مدیریت وزن: حفظ وزن مناسب برای کاهش استرس بر ستون فقرات.
تنظیمات ارگونومیک: بهبود ارگونومی ایستگاه کاری برای حمایت از ستون فقرات.
ورزش منظم: درگیر شدن در فعالیت های منظم کم تاثیر مانند پیاده روی، شنا یا دوچرخه سواری برای حفظ تناسب اندام کلی.
بیشتر بخوانید : درمان کمردرد با لیزر درمانی
درمان های جراحی
جراحی زمانی در نظر گرفته می شود که درمان های محافظه کارانه پس از چند هفته تا چند ماه نتوانند تسکین دهند، یا اگر بیمار علائم شدیدی مانند ضعف قابل توجه، از دست دادن کنترل روده یا مثانه، یا درد ناتوان کننده را تجربه کند. گزینه های رایج جراحی عبارتند از:
میکرودیسککتومی:
روش: یک جراحی کم تهاجمی که در آن بخش کوچکی از فتق دیسک برداشته می‌شود تا فشار روی عصب نخاعی کاهش یابد.
بهبودی: معمولاً شامل دوره نقاهت کوتاه‌تر و درد کمتر پس از عمل در مقایسه با روش‌های تهاجمی‌تر است.
لامینکتومی:
روش: برداشتن بخشی از مهره به نام لامینا برای ایجاد فضای بیشتری برای اعصاب.
موارد مصرف: اغلب همراه با دیسککتومی در صورت وجود تنگی قابل توجهی در ستون فقرات (تنگی کانال نخاعی) انجام می شود.
فیوژن ستون فقرات:
روش: ادغام دو یا چند مهره برای ایجاد ثبات در ستون فقرات.
اندیکاسیون: در موارد انحطاط شدید دیسک یا بی ثباتی در نظر گرفته می شود.
نقش فیزیوتراپی در درمان بیرون زدگی دیسک کمر
فیزیوتراپی نقش مهمی در درمان فتق دیسک کمر دارد و رویکردی غیرتهاجمی برای مدیریت علائم و بهبود عملکرد ارائه می‌دهد.
1. تسکین درد
فیزیوتراپیست ها از تکنیک های مختلفی برای کاهش درد ناشی از فتق دیسک کمر استفاده می کنند. اینها ممکن است شامل موارد زیر باشد:
درمان دستی: تکنیک هایی مانند تحرک مفصل و دستکاری برای کاهش درد و بهبود دامنه حرکتی.
الکتروتراپی: روش هایی مانند تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست (TENS) و درمان اولتراسوند برای مدیریت درد و التهاب.
گرما و سرما درمانی: استفاده از بسته های حرارتی برای شل کردن عضلات و بسته های سرد برای کاهش التهاب و درد بی حسی.
2. بازگرداندن تحرک
فتق دیسک می تواند تحرک را به دلیل درد و گرفتگی عضلات محدود کند. فیزیوتراپیست ها برنامه های ورزشی خاصی را برای افزایش انعطاف پذیری و بازیابی الگوهای حرکتی طبیعی طراحی می کنند. اجزای کلیدی عبارتند از:
تمرینات کششی: برای بهبود انعطاف پذیری در ناحیه کمر، لگن و پاها.
تمرینات تقویتی: متمرکز بر عضلات مرکزی است که از ستون فقرات حمایت می کند و خطر آسیب بیشتر را کاهش می دهد.
3. وضعیت بدنی و ارگونومی
وضعیت نامناسب می تواند علائم فتق دیسک کمر را تشدید کند. فیزیوتراپیست ها در مورد وضعیت بدنی و ارگونومی مناسب آموزش و آموزش می دهند، از جمله:
ارگونومی محل کار: مشاوره در مورد تنظیم بهینه میز و موقعیت های نشستن.
فعالیت های روزانه: تکنیک هایی برای بلند کردن ایمن، خم شدن و وضعیت های خوابیدن برای جلوگیری از فشار بر کمر.
سایر اهداف فیزیوتراپی
4. توانبخشی عملکردی
هدف فیزیوتراپی بازیابی توانایی بیمار برای انجام فعالیت های روزانه بدون درد است. این شامل:
تمرینات عملکردی: تمرینات متناسب با فعالیت های روزمره برای بهبود قدرت و هماهنگی.
اصلاح فعالیت: راهنمایی در مورد چگونگی اصلاح فعالیت ها برای جلوگیری از تشدید علائم و در عین حال حفظ یک سبک زندگی فعال.
5. آموزش و خود مدیریتی
توانمندسازی بیماران با دانش در مورد وضعیت خود و نحوه مدیریت موثر آن جنبه حیاتی فیزیوتراپی است. این شامل:
برنامه‌های ورزشی خانگی: برنامه‌های ورزشی شخصی‌سازی شده که بیماران می‌توانند در خانه انجام دهند تا پیشرفت‌های به‌دست‌آمده در طول جلسات درمانی حفظ شود.
راهبردهای مدیریت درد: تکنیک هایی مانند قدم زدن، تمرینات آرامش بخش و تمرکز حواس برای مقابله با درد مزمن.
6. جلوگیری از عود
پیشگیری از اپیزودهای بعدی فتق دیسک کمر یکی از اهداف اساسی فیزیوتراپی است. این شامل:
ورزش منظم: تشویق به فعالیت بدنی منظم متناسب با نیازها و توانایی های بیمار.
اصلاح سبک زندگی: توصیه هایی در مورد حفظ وزن سالم، ترک سیگار و سایر تغییرات سبک زندگی که خطر عود را کاهش می دهد.
مزایای فیزیوتراپی برای بیماران مبتلا به دیسک کمر
تسریع روند بهبودی
بر خلاف مصرف دارو که صرفاً علامت‌ها را کاهش می‌دهد، فیزیوتراپی با هدف درمان ریشه‌ای عمل می‌کند. با اجرای صحیح برنامه‌های درمانی، بیمار در مدت زمان کمتری به بهبودی می‌رسد. بهبود قدرت عضلانی و هماهنگی عضلات باعث می‌شود ستون فقرات پشتیبانی بهتری داشته باشد و دیسک فشار کمتری را تحمل کند.
جلوگیری از جراحی
فیزیوتراپی برای درمان بیرون زدگی دیسک کمر در بسیاری از موارد می‌تواند جایگزین مناسبی برای جراحی باشد. بیمارانی که به درستی مراحل درمانی فیزیوتراپی را طی می‌کنند، در بیشتر مواقع نیازی به جراحی پیدا نمی‌کنند. این موضوع نه تنها از نظر اقتصادی سودمند است بلکه از عوارض احتمالی جراحی نیز پیشگیری می‌کند.
بازگشت به فعالیت‌های روزمره
یکی از اصلی‌ترین اهداف فیزیوتراپی، بازگرداندن فرد به زندگی عادی و فعالیت‌های روزمره است. برنامه‌های فیزیوتراپی به گونه‌ای طراحی می‌شوند که فرد بتواند بدون احساس درد یا ناراحتی، مجدداً به کار، ورزش، و حتی فعالیت‌های تفریحی بپردازد.
