فتق دیسک کمر یا بیرون زدگی دیسک کمر یک وضعیت پزشکی است که بر ستون فقرات در ناحیه کمری تأثیر می گذارد و زمانی رخ میدهد که مرکز نرم و ژلهمانند (نوکلئوس پالپوزوس) دیسک بین مهرهای در ستون فقرات از طریق یک پارگی یا نقطه ضعیف در حلقه بیرونی سخت (حلقه فیبروزوس) دیسک فشار میآورد. این بیرون زدگی می تواند به اعصاب مجاور فشار وارد کند و باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم و ناراحتی شود. فتق دیسک کمر یک بیماری شایع و اغلب دردناک است که می تواند به طور قابل توجهی بر زندگی روزمره فرد تأثیر بگذارد و نیاز به ارزیابی پزشکی و گاهی اوقات درمان دارد.
ستون فقرات کمری شامل پنج مهره با برچسب L1 تا L5 است که توسط دیسک های بین مهره ای از هم جدا شده اند. این دیسک ها به عنوان بالشتک یا ضربهگیر بین مهره ها عمل می کنند و به انعطاف پذیری، ثبات و محافظت از نخاع و اعصاب کمک می کنند.
هر دیسک بین مهره ای از دو بخش اصلی تشکیل شده است:
- آنولوس فیبروزوس: حلقه بیرونی دیسک از بافت سخت و فیبری تشکیل شده است که به آنولوس فیبروزوس معروف است. هسته پالپوس داخلی را در بر می گیرد و ساختار و پشتیبانی از دیسک را فراهم می کند.
- Nucleus Pulposus: هسته پالپوزوس داخلی ترین قسمت دیسک است که حاوی یک ماده ژل مانند است که عمدتاً از آب و شبکه ای از فیبرهای کلاژن تشکیل شده است. این هسته مرکزی به دیسک اجازه می دهد تا شوک را جذب کند و فشار را به طور مساوی در سراسر ستون فقرات توزیع کند.
علائم و عوارض فتق دیسک کمر
علائم فتق دیسک کمر بسته به محل و شدت فتق و همچنین عوامل فردی می تواند از فردی به فرد دیگر بسیار متفاوت باشد. علائم رایج عبارتند از:
کمردرد
درد اغلب علامت اولیه فتق دیسک کمر است. ممکن است در قسمت تحتانی کمر موضعی داشته باشد یا در باسن و ران ها منتشر شود. درد می تواند از کسل کننده و دردناک تا تیز و کوبنده باشد.
سیاتیک
یکی از علائم بارز فتق دیسک کمر، درد عصب سیاتیک است که با دردی که به پایین یک پا منتشر می شود، مشخص می شود. این زمانی اتفاق می افتد که فتق دیسک عصب سیاتیک را که بزرگترین عصب بدن است، فشرده یا تحریک می کند.
بی حسی و سوزن سوزن شدن
برخی از افراد ممکن است احساس بی حسی یا سوزن سوزن شدن در ساق یا پای طرف آسیب دیده را تجربه کنند. این اغلب با فشرده سازی عصب همراه است.
ضعف عضلانی
ضعف در عضلات پای آسیب دیده می تواند به دلیل برخورد عصب رخ دهد. این می تواند منجر به مشکل در راه رفتن، ایستادن یا انجام فعالیت های روزمره شود.
تغییرات در رفلکسها
در موارد شدید، فتق دیسک کمر میتواند بر رفلکسهایی مانند رفلکس حرکتی زانو (رفلکس کشکک) تأثیر بگذارد. رفلکس های غیر طبیعی می تواند نشان دهنده فشردگی عصب باشد.
اختلال عملکرد مثانه یا روده
در موارد نادر و شدید، فتق دیسک کمر می تواند منجر به از دست دادن کنترل بر عملکرد مثانه و روده شود. این یک اورژانس پزشکی است و نیاز به توجه فوری دارد.
دلایل فتق دیسک کمر
دیسک کمر می تواند به دلیل عوامل مختلفی رخ دهد و اغلب با روند طبیعی پیری همراه است. شایع ترین علل و عوامل خطر عبارتند از:
سن: با افزایش سن، دیسک های بین مهرهای به طور طبیعی محتوای آب خود را از دست میدهند و انعطاف پذیری آنها کاهش مییابد، و در نتیجه بیشتر مستعد آسیب و فتق میشوند.
تروما: یک آسیب ناگهانی و شدید، مانند تصادف رانندگی، افتادن، یا بلند کردن یک جسم سنگین با تکنیک نامناسب، می تواند منجر به فتق دیسک شود.
ژنتیک: برخی از افراد ممکن است استعداد ژنتیکی برای ایجاد مشکلات دیسک، از جمله فتق داشته باشند.
استرس مکرر: فعالیت های تکراری که شامل خم شدن، چرخاندن یا بلند کردن اجسام سنگین است می تواند خطر فتق دیسک را در طول زمان افزایش دهد.
سیگار کشیدن: سیگار با کاهش جریان خون به ستون فقرات و کاهش عرضه مواد مغذی به دیسکهای بین مهرهای مرتبط است و به طور بالقوه خطر فتق را افزایش میدهد.
چاقی: وزن بیش از حد بدن فشار بیشتری بر ستون فقرات کمری وارد می کند و ممکن است به انحطاط و فتق دیسک کمک کند.
وضعیت نامناسب: حفظ وضعیت نامناسب برای مدت طولانی می تواند منجر به افزایش فشار بر ستون فقرات شود و به طور بالقوه به مشکلات دیسک کمک کند.
سبک زندگی کم تحرک: عدم فعالیت بدنی و نشستن طولانی مدت می تواند باعث ضعیف شدن عضلات پشتیبان کمر و افزایش خطر فتق دیسک شود.
درمان فتق دیسک کمر
رویکرد درمانی دیسک کمر به شدت علائم، سلامت کلی بیمار و ترجیحات او بستگی دارد. گزینه های درمانی می تواند از اقدامات محافظه کارانه تا مداخلات جراحی متغیر باشد. در اینجا روش های مختلف درمانی موجود است:
درمان محافظه کارانه:
- استراحت: استراحت و اجتناب از فعالیتهایی که علائم را تشدید میکنند، اغلب اولین قدم در مدیریت فتق دیسک کمر است.
- داروها: داروهای ضد التهابی غیر استروئیدی (NSAIDs)، شل کننده های عضلانی و مسکن ها ممکن است برای مدیریت درد و التهاب تجویز شوند.
- تزریق استروئید اپیدورال: در برخی موارد، تزریق کورتیکواستروئید به فضای اپیدورال اطراف عصب آسیبدیده میتواند به طور موقت درد و التهاب را تسکین دهد.
- اصلاح فعالیت: ممکن است به بیماران توصیه شود که تغییراتی در فعالیتهای روزانه و تکنیکهای بلند کردن بدن خود ایجاد کنند تا فشار روی کمر را کاهش دهند.
- بریس: ممکن است برای ایجاد ثبات و کاهش درد در حین بهبودی، یک بریس پشت توصیه شود.
روش های کم تهاجمی:
- میکرودیسککتومی: این روش جراحی کم تهاجمی شامل برداشتن بخشی از فتق دیسک است که بر روی عصب فشار می آورد. اغلب زمانی انجام می شود که درمان های محافظه کارانه تسکین ندهند یا علائم شدید باشند.
- لامینکتومی: در برخی موارد، لامینکتومی ممکن است برای ایجاد فضای بیشتری در کانال نخاعی و کاهش فشار روی ریشه های عصبی انجام شود.
- دیسککتومی از راه پوست: این روش شامل برداشتن مواد فتق دیسک از طریق یک برش کوچک با استفاده از ابزارهای تخصصی است. نسبت به جراحی سنتی کمتر تهاجمی است.
جراحی باز سنتی:
- فیوژن ستون فقرات: در مواردی که ناپایداری قابل توجه یا فتق دیسک های متعدد وجود دارد، ممکن است جراحی فیوژن ستون فقرات در نظر گرفته شود. این روش دو یا چند مهره را با هم ترکیب می کند تا ثبات ستون فقرات را فراهم کند.
- تعویض دیسک : این گزینه جراحی شامل جایگزینی دیسک آسیب دیده با دیسک مصنوعی برای حفظ حرکت در ستون فقرات است.
فیزیوتراپی فتق دیسک کمر
فیزیوتراپی موثرترین روش درمان غیرجراحی فتق دیسک کمر است که توسط متخصصان ما در مرکز فیزیوتراپی آیتن ارائه می شود، تمرینات و تکنیک های فیزیوتراپی می توانند به تقویت عضلات کمر، بهبود وضعیت بدن و کاهش درد کمک کنند. روش هایی مانند گرما یا سرما درمانی نیز ممکن است استفاده شود.
بیشتر بخوانید :
