کمردرد یک وضعیت سلامت شایع است که با ناراحتی یا درد در ناحیه کمر مشخص می‌شود، اگرچه می تواند در قسمت میانی یا بالای کمر نیز رخ دهد. فیزیوتراپی موثرترین روش غیرجراحی در درمان کمردرد است که در کلینیک فیزیوتراپی آیتن در شریعتی تهران ارائه می شود. این یک شکایت رایج است که بخش قابل توجهی از جمعیت را در مقطعی از زندگی تحت تاثیر قرار می دهد. کمردرد می تواند از خفیف تا شدید متغیر باشد و می تواند حاد (کوتاه مدت) یا مزمن (طولانی مدت) باشد. پشت انسان ساختار پیچیده ای است که از استخوان ها (مهره ها)، ماهیچه ها، رباط ها، تاندون ها و دیسک های بین مهره ای تشکیل شده است. ستون فقرات، متشکل از مهره هایی است که روی هم قرار گرفته اند، حمایت و ثبات را برای بدن فراهم می کند، از نخاع محافظت می کند و انعطاف پذیری و حرکت را امکان پذیر می کند. ماهیچه ها، رباط ها، تاندون ها و دیسک ها از ستون فقرات حمایت می کنند و اجازه عملکرد مناسب را می دهند.
پیشگیری از کمردرد شامل حفظ یک سبک زندگی سالم، انجام ورزش منظم برای تقویت عضلات پشت و بهبود انعطاف پذیری، حفظ وضعیت بدنی مناسب، استفاده از تکنیک های ارگونومیک در هنگام بلند کردن و حمل اجسام سنگین و اجتناب از دوره های طولانی عدم تحرک است. علاوه بر این، حفظ وزن سالم، ترک سیگار و مدیریت استرس می تواند به سلامت کلی ستون فقرات کمک کند.
دلایل بالقوه متعددی برای کمردرد وجود دارد که از مسائل مکانیکی گرفته تا شرایط پزشکی زمینه‌ای را شامل می شود. برای تشخیص دقیق و درمان مناسب، درک عوامل مختلفی که در ایجاد کمر درد نقش دارند، بسیار مهم است. در اینجا برخی از علل شایع کمر درد آورده شده است:
دلایل کمردرد
کشیدگی عضلانی: یکی از شایع ترین علل کمردرد، کشیدگی یا رگ به رگ شدن ماهیچه است. این زمانی اتفاق می افتد که ماهیچه ها یا رباط های حمایت کننده از ستون فقرات تحت فشار شدید یا ناگهانی قرار می گیرند که منجر به پارگی های میکروسکوپی در بافت ها می شود. وضعیت نامناسب، استفاده بیش از حد، بلند کردن اجسام سنگین یا حرکات ناهنجار ناگهانی می تواند منجر به کشیدگی عضلات شود.
مشکلات دیسک: دیسک های بین مهره ای به عنوان بالشتک بین مهره ها عمل می کنند و شوک را جذب می کنند و حرکت را تسهیل می کنند. مشکلات مربوط به دیسک می تواند منجر به کمردرد شود. فتق دیسک کمر زمانی اتفاق می افتد که ماده ژل مانند درونی دیسک از لایه بیرونی بیرون زده و به اعصاب مجاور فشار می آورد. دیسک های برآمده شامل ضعیف شدن یا کشیده شدن لایه بیرونی دیسک می شوند که باعث می شود کمی بیرون بزند. بیماری دژنراتیو دیسک به زوال تدریجی دیسک ها در طول زمان اشاره دارد که منجر به درد و کاهش تحرک می شود.
سیاتیک: سیاتیک نوعی کمردرد خاص است که در اثر تحریک یا فشرده شدن عصب سیاتیک ایجاد می‌شود که از کمر به پایین تا پاها گسترش می‌یابد. شایع ترین علت سیاتیک، فتق دیسک است که بر روی عصب فشار می آورد. معمولاً منجر به درد شدید یا تیراندازی، بی‌حسی یا گزگز می‌شود که به پایین ساق پا می‌تابد.
تنگی کانال نخاعی: تنگی نخاع شرایطی است که با باریک شدن کانال نخاعی مشخص می شود و منجر به فشرده شدن نخاع و اعصاب می شود. اغلب با افزایش سن و تغییرات دژنراتیو در ستون فقرات، مانند رشد خارهای استخوانی همراه است. تنگی کانال نخاعی می تواند باعث کمردرد و همچنین بی حسی، ضعف و درد پا شود که با راه رفتن یا ایستادن طولانی مدت بدتر می شود.
اسکولیوز: اسکولیوز وضعیتی است که در آن ستون فقرات به طرفین منحنی می شود و شکل “S” یا “C” را تشکیل می دهد. این انحنای غیرطبیعی می‌تواند باعث کمردرد شود، به‌ویژه با پیشرفت بیماری. اسکولیوز معمولاً در دوران نوجوانی تشخیص داده می‌شود، اما می‌تواند در بزرگسالی نیز به دلیل تغییرات دژنراتیو یا سایر شرایط زمینه‌ای ایجاد شود.
سایر دلایل کمردرد چیست؟
آرتریت: آرتریت مانند آرتروز و آرتریت روماتوئید می تواند مفاصل ستون فقرات را تحت تاثیر قرار دهد و منجر به کمردرد شود. استئوآرتریت یک بیماری دژنراتیو است که با تجزیه غضروف در مفاصل مشخص می شود، در حالی که آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است که باعث التهاب و آسیب مفاصل می شود. هر دو نوع آرتریت می توانند به کمردرد و سفتی کمک کنند.
پوکی استخوان: پوکی استخوان وضعیتی است که با از دست دادن تراکم استخوان مشخص می شود و استخوان ها را ضعیف و مستعد شکستگی می کند. شکستگی های فشاری مهره ها می تواند در افراد مبتلا به پوکی استخوان رخ دهد که منجر به کمردرد حاد یا مزمن شود.
آسیب یا تروما: کمردرد همچنین می‌تواند ناشی از صدمات یا ضربه‌هایی مانند شکستگی، رگ به رگ شدن یا کشیدگی ناشی از تصادف، افتادن یا فعالیت‌های ورزشی باشد. این آسیب‌ها می‌توانند استخوان‌ها، ماهیچه‌ها، رباط‌ها یا دیگر ساختارهای پشت را تحت تأثیر قرار دهند و باعث درد و ناراحتی شوند.
سایر شرایط پزشکی: شرایط پزشکی مختلف می تواند به صورت کمردرد ظاهر شود. سنگ کلیه، عفونت ها (مانند عفونت های ستون فقرات یا عفونت های دستگاه ادراری)، اندومتریوز (در زنان)، فیبرومیالژیا و انواع خاصی از سرطان ها همگی می توانند به عنوان یک علامت باعث ایجاد کمردرد شوند.
ذکر این نکته ضروری است که دلایل ذکر شده در بالا جامع نیستند و کمردرد می تواند منشأ چندعاملی داشته باشد. عواملی مانند چاقی، سبک زندگی بی تحرک، وضعیت نامناسب، استرس روانی و استعداد ژنتیکی نیز می توانند در ایجاد یا تشدید کمردرد نقش داشته باشند.
تشخیص علت دقیق کمردرد معمولاً شامل تاریخچه پزشکی کامل، معاینه فیزیکی، و در صورت لزوم، آزمایش‌های تصویربرداری مانند اشعه ایکس، سی‌تی اسکن یا اسکن MRI است. درمان کمردرد بسته به علت زمینه‌ای، شدت و مدت علائم متفاوت است.
فیزیوتراپی برای درمان کمر درد
فیزیوتراپی یکی از موثرترین روش ها در درمان کمر درد و بهترین درمان غیرجراحی کمردرد است که توسط متخصصان ما در مرکز فیزیوتراپی تخصصی ستون فقرات – فیزیوتراپی آیتن در شریعتی – ارائه می شود.
فیزیوتراپی شامل مجموعه‌ای از تکنیک‌ها و تمرینات است که به بهبود وضعیت عضلات و مفاصل کمک می‌کند. در زیر به برخی از روش‌ها و تکنیک‌های فیزیوتراپی برای درمان کمر درد اشاره می‌شود:
تمرینات کششی: این تمرینات به افزایش انعطاف‌پذیری و کاهش تنش عضلانی کمک می‌کنند.
تقویت عضلات: تقویت عضلات کمر و شکم می‌تواند پشتیبانی بهتری برای ستون فقرات فراهم کند.
مدیریت درد: استفاده از تکنیک‌های مانند الکتروتراپی (TENS) برای کاهش درد و التهاب.
آموزش وضعیت بدن: یادگیری نحوه نشستن، ایستادن و حرکت صحیح برای جلوگیری از آسیب‌دیدگی بیشتر.
ماساژ درمانی: می‌تواند به کاهش تنش عضلانی و بهبود جریان خون کمک کند.
تمرینات تعادلی: به بهبود تعادل و هماهنگی کمک می‌کند که می‌تواند از افتادن و آسیب‌دیدگی جلوگیری کند.
قبل از شروع هر برنامه فیزیوتراپی، مشاوره با یک متخصص فیزیوتراپی توصیه می‌شود تا برنامه‌ای متناسب با نیازهای فردی شما طراحی شود.
چه نوع تمرینات فیزیوتراپی برای درمان کمردرد توصیه می‌شود؟
1. تمرینات کششی
کشیدن عضلات کمر: در حالت نشسته یا ایستاده، به آرامی کمر را به جلو خم کنید تا احساس کشش در عضلات کمر کنید.
کشیدن عضلات همسترینگ: نشسته و یک پا را به جلو دراز کنید و به آرامی به سمت پای خود خم شوید.
2. تمرینات تقویتی
تمرین پل: به پشت دراز بکشید، زانوها را خم کنید و پاها را روی زمین قرار دهید. به آرامی باسن را بالا ببرید و چند ثانیه نگه دارید.
تمرین پلانک: در حالت خوابیده به شکم، بدن را با تکیه بر آرنج‌ها و نوک پاها بالا نگه دارید.
3. تمرینات تعادلی و استقامتی
تمرینات تعادل یک پا: با تکیه بر یک پا بایستید و سعی کنید تعادل خود را حفظ کنید.
دوچرخه‌سواری درازکش: به پشت دراز بکشید و پاها را در حالت دوچرخه‌سواری حرکت دهید.
4. تمرینات تنفسی و آرامش
تنفس عمیق: در حالت نشسته یا درازکش، به آرامی نفس عمیق بکشید و به آرامی بازدم کنید تا تنش عضلانی کاهش یابد.
5. تمرینات حرکتی
چرخش کمر: در حالت نشسته، به آرامی بالاتنه را به یک سمت بچرخانید و سپس به سمت دیگر.
نکات مهم:
توجه به درد: در صورت احساس درد شدید، تمرین را متوقف کنید و با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
تدریج در افزایش شدت: شدت و تعداد تکرارها را به تدریج افزایش دهید.
مشاوره با متخصص: قبل از شروع هر برنامه تمرینی، مشاوره با یک فیزیوتراپیست ضروری است تا برنامه‌ای متناسب با وضعیت شما طراحی شود.
این تمرینات می‌توانند به بهبود قدرت، انعطاف‌پذیری و تعادل کمک کنند و در نهایت به کاهش درد کمر منجر شوند.
