فیزیوتراپی پس از جراحی پروستات

فیزیوتراپی پس از جراحی پروستات

جراحی پروستات یکی از رایج‌ترین جراحی‌هایی است که در مردان بالای ۵۰ سال به‌ویژه برای درمان بزرگی خوش‌خیم یا سرطان پروستات انجام می‌شود. اما این جراحی تنها بخشی از روند بهبودی است. آنچه پس از عمل رخ می‌دهد، به همان اندازه حیاتی است، و فیزیوتراپی کف لگن پس از جراحی پروستات نقش کلیدی در بازگشت به زندگی عادی دارد. بسیاری از بیماران با عوارضی چون بی‌اختیاری ادرار، ضعف عضلات لگن و کاهش عملکرد جنسی روبه‌رو می‌شوند؛ اما با کمک تمرینات تخصصی و راهنمایی یک فیزیوتراپیست، این مشکلات قابل کنترل و حتی رفع هستند.

معرفی جراحی پروستات

پروستات چیست و چه نقشی دارد؟

پروستات غده‌ای کوچک به اندازه یک گردو است که زیر مثانه و جلوی رکتوم (راست‌روده) در بدن مردان قرار دارد. این غده بخشی از سیستم تناسلی مردانه است و وظیفه تولید بخشی از مایع منی را بر عهده دارد. این مایع به حرکت و تغذیه اسپرم‌ها کمک می‌کند. با افزایش سن، اندازه پروستات در بسیاری از مردان بزرگ‌تر می‌شود، که گاهی منجر به مشکلاتی در ادرار کردن یا سایر علائم آزاردهنده می‌گردد.

بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH)، پروستاتیت (التهاب پروستات) یا سرطان پروستات از جمله شرایطی هستند که ممکن است منجر به نیاز به درمان‌های پیشرفته، از جمله جراحی شوند. درک دقیق نقش پروستات به بیماران کمک می‌کند تا علت مشکلات پس از جراحی و اهمیت فیزیوتراپی را بهتر درک کنند.

چرا جراحی پروستات انجام می‌شود؟

دلایل انجام جراحی پروستات متفاوت‌اند. از مهم‌ترین آن‌ها می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درمان بزرگی خوش‌خیم پروستات (BPH): وقتی داروها مؤثر نباشند یا علائم شدید شوند.

• سرطان پروستات: برای خارج کردن تومور سرطانی به‌صورت کامل.

• عفونت یا التهاب مزمن: در برخی موارد پیچیده پروستاتیت.

• مسدود شدن مسیر ادراری: که منجر به برگشت ادرار به کلیه‌ها می‌شود.

جراحی ممکن است به‌صورت کامل (رادیکال) یا جزئی باشد و به روش‌های باز، لاپاراسکوپی یا رباتیک انجام شود. هر نوع جراحی عوارض خاص خود را دارد که فیزیوتراپی می‌تواند در تسریع روند بهبود آن نقش ایفا کند.

انواع جراحی پروستات

در حالت کلی، سه نوع اصلی جراحی برای درمان مشکلات پروستات وجود دارد:

1. پروستاتکتومی رادیکال (Radical Prostatectomy): حذف کامل پروستات، عمدتاً در موارد سرطان.

2. رزکسیون ترانس‌اورترا (TURP): برداشت بخشی از پروستات از طریق مجرای ادرار برای درمان BPH.

3. پروستاتکتومی ساده: برداشت بخشی از بافت داخلی پروستات، بیشتر در موارد غیرسرطانی.

هر کدام از این روش‌ها تأثیر متفاوتی بر سیستم ادراری، عضلات لگن و عملکرد جنسی دارند که نیاز به یک برنامه فیزیوتراپی شخصی‌سازی‌شده را ایجاب می‌کنند.

اهمیت فیزیوتراپی پس از جراحی پروستات

بازگشت عملکرد بدنی

بعد از جراحی، بدن به زمان برای بازسازی نیاز دارد. فیزیوتراپی کمک می‌کند تا عضلات تحلیل‌رفته مجدد تقویت شوند، حرکت طبیعی بدن بازگردد، و سیستم ادراری-تناسلی عملکرد عادی خود را بازیابد. فیزیوتراپی نه‌تنها به بازتوانی عضلات لگن کمک می‌کند، بلکه باعث افزایش انرژی، کاهش درد و افزایش تحرک کلی نیز می‌شود. در حقیقت، این فرآیند، پلی است میان جراحی و زندگی طبیعی.

کمک به کنترل ادرار

یکی از مشکلات شایع پس از جراحی پروستات، بی‌ اختیاری ادرار است. بسیاری از مردان پس از عمل، هنگام عطسه، سرفه یا حتی بلند شدن ناگهانی، دچار نشت ادرار می‌شوند. این وضعیت می‌تواند بسیار خجالت‌آور باشد و تأثیر روانی زیادی بر زندگی فرد بگذارد. تمرینات فیزیوتراپی تخصصی، مخصوصاً تمرینات کف لگن، در آموزش کنترل مثانه نقش کلیدی دارند.

بهبود کیفیت زندگی بیمار

عوارض بعد از جراحی می‌تواند روی کیفیت زندگی تأثیر منفی بگذارد، از جمله کاهش اعتمادبه‌نفس، اختلالات خواب، اضطراب و افسردگی. با فیزیوتراپی مناسب، فرد احساس بهتری نسبت به کنترل بدن خود پیدا می‌کند، و این به بهبود روانی نیز کمک می‌کند. همچنین، به بیمار آموخته می‌شود که چگونه با بدن جدید خود کنار بیاید و چگونه از بروز مجدد مشکلات جلوگیری کند.

مشکلات رایج پس از جراحی پروستات

بی‌اختیاری ادرار

بی‌ اختیاری ادرار یکی از شایع‌ترین عوارضی است که بیماران پس از جراحی تجربه می‌کنند. این عارضه ناشی از آسیب به عضلات اسفنکتر یا اعصاب کنترل‌کننده مثانه است. نشت ادرار می‌تواند هنگام فعالیت بدنی، بلند شدن از صندلی، یا حتی در حالت استراحت رخ دهد. میزان و مدت این بی‌اختیاری بسته به نوع جراحی، سن بیمار، وضعیت بدنی و پیروی از فیزیوتراپی متفاوت است. درمان آن نیازمند صبر، تمرین و مشاوره با فیزیوتراپیست ماهر است.

ضعف عضلات کف لگن

در طی عمل جراحی، ممکن است به عضلات کف لگن یا عصب‌های آن آسیب برسد. این عضلات، مسئول کنترل مثانه، روده و همچنین عملکرد جنسی هستند. ضعف در این ناحیه باعث بی‌اختیاری، کاهش میل جنسی و حتی درد در لگن می‌شود. فیزیوتراپی هدفمند برای تقویت این عضلات، بسیار مؤثر و ضروری است.

اختلال در عملکرد جنسی

پس از پروستاتکتومی، به‌ویژه نوع رادیکال، بسیاری از مردان با کاهش یا از دست دادن توانایی نعوظ مواجه می‌شوند. این اختلال می‌تواند ناشی از آسیب به عصب‌های اطراف پروستات باشد. فیزیوتراپی می‌تواند به بازیابی جریان خون در ناحیه لگن، کاهش التهاب و بهبود عملکرد جنسی کمک کند. آموزش تمرینات خاص، استفاده از دستگاه‌های وکیوم یا تحریک الکتریکی از جمله راهکارهای مؤثر هستند.