درد هنگام رابطه جنسی که به نام دیسپارونی نیز شناخته می شود، وضعیتی است که تعداد قابل توجهی از افراد، به ویژه زنان را تحت تاثیر قرار می دهد، اگرچه مردان نیز می توانند آن را تجربه کنند. می تواند باعث ناراحتی شود، کیفیت زندگی را کاهش دهد و بر روابط بین زوجین تأثیر بگذارد. درد هنگام رابطه جنسی می تواند سطحی یا عمیق باشد و ممکن است دلایل زمینه ای مختلفی از جمله عوامل فیزیکی، روانی و رابطه ای داشته باشد. فیزیوتراپی کف لگن به عنوان یک روش درمانی مؤثر برای مدیریت دیسپارونی با پرداختن به جنبه‌های فیزیکی مؤثر در این بیماری ظاهر شده است.
دیسپارونیا را می توان بر اساس محل و ویژگی های آن به انواع مختلفی طبقه بندی کرد:
دیسپارونی سطحی: دردی که در ورودی واژن یا در ناحیه تناسلی خارجی ایجاد می شود. علل شایع عبارتند از ولوودینیا، واژینیسموس و عفونت هایی مانند واژینوز مخمری یا باکتریایی.
دیسپارونی عمیق: درد عمیق‌تر در لگن احساس می‌شود، اغلب در حین نفوذ عمیق. این می تواند با شرایطی مانند آندومتریوز، بیماری التهابی لگن، کیست تخمدان، یا چسبندگی لگن همراه باشد.
دیسپارونی اولیه: درد تجربه شده از اولین رابطه جنسی.
دیسپارونی ثانویه: دردی که پس از یک دوره مقاربت بدون درد ایجاد می شود.
بیشتر بخوانید : درمان واژینیسموس با فیزیوتراپی
علل درد هنگام رابطه جنسی
علل دیسپارونی چند عاملی هستند و به طور کلی به عوامل فیزیکی و روانی دسته بندی می شوند.
علل فیزیکی
عفونت ها: عفونت های قارچی، واژینوز باکتریایی و عفونت های مقاربتی (STIs) می توانند باعث التهاب و درد شوند.
تغییرات هورمونی: کاهش سطح استروژن، به ویژه در دوران یائسگی، می تواند منجر به خشکی واژن و نازک شدن دیواره های واژن شود و به درد کمک کند.
مسائل ساختاری: شرایطی مانند آندومتریوز، فیبروم، بیماری التهابی لگن و کیست تخمدان می توانند باعث دیسپارونی عمیق شوند.
اختلالات ولو و واژن: شرایطی مانند ولوودینیا، لیکن اسکلروزیس و آتروفی واژن می تواند منجر به درد در حین مقاربت شود.
اختلال عملکرد کف لگن: عضلات هایپرتونیک (بیش فعال) کف لگن می تواند منجر به درد و ناراحتی در حین دخول شود.
علل روانی
اضطراب و استرس: ترس از درد یا تجربه های جنسی آسیب زا در گذشته می تواند منجر به تنش و درد عضلانی شود.
مسائل مربوط به رابطه: مشکلات درون رابطه، مانند عدم ارتباط یا درگیری های حل نشده، می تواند به صورت درد فیزیکی در حین مقاربت ظاهر شود.
شرایط سلامت روان: افسردگی، اختلالات اضطرابی، و سایر مسائل مربوط به سلامت روان می تواند به درد هنگام رابطه جنسی منجر شود.
نقش فیزیوتراپی در درمان دیسپارونی
فیزیوتراپی، به ویژه فیزیوتراپی کف لگن، نتایج امیدوارکننده‌ای را در مدیریت و کاهش درد مرتبط با دیسپارونی نشان داده است. نقش فیزیوتراپی شامل یک رویکرد جامع است که شامل آموزش، درمان دستی، تمرینات، و روش‌هایی برای پرداختن به جنبه‌های فیزیکی و گاهی روانشناختی این بیماری است.
اولین قدم در فیزیوتراپی یک ارزیابی کامل است که شامل موارد زیر است:
سابقه پزشکی: درک تاریخچه پزشکی، جنسی و روانشناختی بیمار برای شناسایی عوامل احتمالی کمک کننده.
معاینه لگن: یک معاینه فیزیکی برای ارزیابی عضلات کف لگن، بافت‌های واژن و هرگونه ناهنجاری ساختاری. این ممکن است شامل لمس داخلی و خارجی برای شناسایی نواحی حساس، تون عضلانی و قدرت باشد.
ارزیابی عملکردی: ارزیابی وضعیت بدن، الگوهای حرکتی بیمار و هرگونه رفتار جبرانی که ممکن است به درد لگن کمک کند.
روش های درمانی فیزیوتراپی در درمان درد هنگام رابطه جنسی
آموزش و مشاوره
آناتومی و فیزیولوژی: آموزش به بیمار در مورد آناتومی و عملکرد عضلات کف لگن، نحوه کار آنها و اینکه چگونه می توانند در ایجاد درد نقش داشته باشند.
آموزش درد: توضیح مکانیسم های درد، کمک به بیمار برای درک اینکه درد را می توان مدیریت و کاهش داد، که می تواند اضطراب و ترس مرتبط با مقاربت را کاهش دهد.
اصلاح سبک زندگی: مشاوره در مورد تغییرات سبک زندگی، از جمله رژیم غذایی، ورزش و مدیریت استرس، که می تواند بر سلامت لگن تأثیر مثبت بگذارد.
درمان دستی
رهاسازی میوفاشیال: دستکاری ملایم عضلات کف لگن برای کاهش تنش و بهبود جریان خون.
درمان نقطه ماشه ای: شناسایی و رهاسازی نقاط ماشه ای در عضلات کف لگن که می توانند درد را به نواحی دیگر ارجاع دهند.
تحرک بافت نرم: تکنیک هایی برای بهبود انعطاف پذیری بافت و کاهش چسبندگی که ممکن است به درد منجر شود.
تمرین عضلات کف لگن
تمرینات تقویتی: برای بیمارانی که عضلات کف لگن ضعیفی دارند، تمرینات تقویتی می تواند تون و حمایت عضلانی را بهبود بخشد.
تکنیک‌های آرام‌سازی: برای کسانی که عضلات کف لگن هیپرتونیک دارند، تکنیک‌های آرام‌سازی مانند تنفس عمیق، آرام‌سازی پیشرونده عضلات و تمرین‌های کششی می‌توانند به کاهش تنش عضلانی کمک کنند.
بیوفیدبک: استفاده از دستگاه‌های بیوفیدبک برای ارائه بازخورد دیداری یا شنیداری، می تواند در درمان درد هنگام رابطه حنسی موثر باشد.
حمایت روانی
درمان شناختی رفتاری (CBT): کار با یک متخصص سلامت روان برای رسیدگی به عوامل روانشناختی موثر در درد.
ذهن آگاهی و کاهش استرس: تکنیک هایی برای مدیریت اضطراب و استرس، که می تواند درد لگن را تشدید کند.
