سکته مغزی زمانی رخ می دهد که خون رسانی به بخشی از مغز قطع یا کاهش یابد و منجر به مرگ سلول های مغزی شود. این اختلال بافت مغز آسیب دیده را از اکسیژن و مواد مغذی محروم می کند و باعث ایجاد طیف وسیعی از علائم می شود که به محل و میزان آسیب بستگی دارد. سکته مغزی یکی از دلایل اصلی مرگ و میر و ناتوانی در سراسر جهان است که سالانه هزینه های زیادی به نظام سلامت وارد می کند. فیزیوتراپی سکته مغزی برای توانبخشی و بازیابی توانایی های از دست رفته بیماران از اهمیت زیادی برخوردار است.
دو نوع اصلی سکته مغزی وجود دارد: ایسکمیک و هموراژیک.
1.ایسکمیک:
سکته مغزی ایسکمیک، شایع ترین نوع، تقریباً 87 درصد از سکته ها را تشکیل می دهد. زمانی اتفاق می‌افتد که لخته خون شریان منتهی به مغز را مسدود می‌کند و جریان خون را به یک ناحیه خاص قطع می‌کند. این نوع سکته را می توان بیشتر به دو زیر گروه طبقه بندی کرد:
- سکته ترومبوتیک: یک ترومبوز یا لخته خون در شریانی تشکیل می شود که خون را به مغز می رساند. این می تواند به دلیل تجمع پلاک (آترواسکلروز) در شریان ها رخ دهد که مسیر عبور را باریک می کند و خطر تشکیل لخته را افزایش می دهد.
- سکته آمبولیک: آمبولی یا لخته خون در حال حرکت، در قسمت دیگری از بدن، معمولاً قلب، شکل می‌گیرد و از طریق جریان خون تا رسیدن به شریان مغز، آن را مسدود کرده و باعث سکته مغزی ایسکمیک می‌شود.
2. سکته هموراژیک:
سکته مغزی هموراژیک، کمتر شایع اما شدیدتر، زمانی رخ می دهد که یک رگ خونی در مغز پاره شود و باعث خونریزی در بافت مغز اطراف شود. دو نوع اصلی سکته هموراژیک وجود دارد:
- خونریزی داخل مغزی (ICH): یک رگ خونی در مغز می ترکد و منجر به خونریزی مستقیم به بافت مغز می شود. این می تواند ناشی از عوامل مختلفی از جمله فشار خون بالا کنترل نشده، آنوریسم (نقاط ضعیف در دیواره رگ خونی) یا برخی شرایط پزشکی باشد.
- خونریزی زیر عنکبوتیه (SAH): خونریزی در فضای زیر عنکبوتیه، ناحیه بین مغز و جمجمه رخ می دهد. این نوع سکته اغلب در اثر پارگی آنوریسم یا تروما ایجاد می شود.
عوامل افزایش دهنده خطر سکته مغزی
سن: خطر سکته مغزی با افزایش سن افزایش می یابد.
جنسیت: مردان به طور کلی بیشتر از زنان در معرض خطر هستند، اگرچه این خطر برای زنان پس از یائسگی افزایش می یابد.
سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی سکته خطر ابتلا را افزایش می دهد.
شرایط پزشکی: برخی شرایط پزشکی مانند فشار خون بالا، کلسترول بالا، دیابت، بیماری قلبی و فیبریلاسیون دهلیزی به طور قابل توجهی خطر سکته را افزایش می دهند.
عوامل سبک زندگی: سیگار کشیدن، مصرف زیاد الکل، چاقی، کم تحرکی بدنی و رژیم غذایی ناسالم در خطر سکته مغزی نقش دارند.
علائم سکته مغزی
ضعف یا بی حسی ناگهانی مهم ترین نشانه سکته مغزی است.
این می تواند یک طرف بدن از جمله صورت، بازو یا پا را تحت تاثیر قرار دهد. ممکن است در بلند کردن یک دست یا پا مشکل داشته باشید، یا ممکن است صورتتان از یک طرف آویزان شده باشد.
مشکل در صحبت کردن یا درک گفتار
ممکن است در صحبت کردن یا درک دیگران مشکل داشته باشید. گفتار شما ممکن است مبهم یا نامفهوم شود، یا ممکن است در درک آنچه دیگران می گویند دچار مشکل شوید.
مشکلات بینایی از علائم شایع سکته مغزی است.
ممکن است از دست دادن بینایی یا تاری دید در یک یا هر دو چشم را تجربه کنید. همچنین ممکن است دوبینی داشته باشید یا نقاط تاریکی را در میدان دید خود مشاهده کنید.
سرگیجه یا از دست دادن تعادل
ممکن است احساس سرگیجه یا سبکی سر داشته باشید یا در حفظ تعادل خود مشکل داشته باشید. همچنین ممکن است احساس کنید که اتاق در حال چرخش است (سرگیجه).
سردرگمی یا از دست دادن حافظه
ممکن است گیج یا سردرگم شوید و ممکن است در یادآوری رویدادهای اخیر یا پیروی از دستورالعمل ها مشکل داشته باشید.
مشکل در راه رفتن
ممکن است در راه رفتن یا هماهنگی حرکات خود مشکل داشته باشید. ممکن است تلو تلو بخورید یا تعادل خود را از دست بدهید یا راه رفتن شما ناپایدار شود.
سردرد از دیگر علائم سکته مغزی است.
ممکن است سردرد ناگهانی و شدیدی را تجربه کنید که با هر سردردی که قبلا داشته اید متفاوت است. این سردرد ممکن است با حالت تهوع، استفراغ یا سرگیجه همراه باشد.
تشنج
ممکن است تشنجی را تجربه کنید که می تواند شامل حرکات تند و ناگهانی کنترل نشده، از دست دادن هوشیاری یا طلسم های خیره شدن باشد.
مشکل در بلع
ممکن است در بلعیدن غذا یا نوشیدنی مشکل داشته باشید و ممکن است خفگی یا سرفه را تجربه کنید.
درمان و توانبخشی سکته مغزی
درمان سکته مغزی به نوع سکته و شدت آن بستگی دارد. سکته های ایسکمیک ممکن است با داروهایی برای حل کردن لخته های خون یا روش های جراحی برای رفع انسداد درمان شوند. سکته های هموراژیک اغلب نیاز به جراحی برای توقف خونریزی و ترمیم رگ های خونی آسیب دیده دارند.
توانبخشی پس از این عارضه مغزی برای بهبودی و بهبود عملکرد بسیار مهم است. ممکن است شامل فیزیوتراپی، کاردرمانی، گفتار درمانی و سایر مداخلات برای کمک به افراد برای بازیابی توانایی های از دست رفته و سازگاری با هر گونه ناتوانی دائمی باشد.
فیزیوتراپی سکته مغزی در منزل و کلینیک که توسط متخصصان ما در مرکز فیزیوتراپی در شریعتی ارائه می شود ، نقش مهمی در بهبود شرایط بیماران پس از این عارضه مغزی شایع دارد.
فیزیوتراپی سکته مغزی
فیزیوتراپی فقط ورزش نیست؛ این یک رویکرد جامع برای کمک به بیماران سکته مغزی است تا کنترل زندگی خود را دوباره به دست آورند.
بازسازی مهارت های از دست رفته
فیزیوتراپیست ها با بیماران کار می کنند تا ماهیچه های آنها را دوباره آموزش دهند و مهارت های ضروری مانند راه رفتن یا استفاده از دستانشان را دوباره بیاموزند.
بهبود عملکرد حرکتی و تحرک
درمانگران از تمرینات خاصی برای تقویت عضلات ضعیف و بهبود هماهنگی استفاده می‌کنند و به بیماران اجازه می‌دهند کارهای روزمره را با سهولت بیشتری انجام دهند.
افزایش کیفیت زندگی بیمار
از طریق درمان مداوم، بیماران اغلب بهبودهایی را در اعتماد به نفس و استقلال خود می بینند که به طور مثبت بر رفاه کلی آنها تأثیر می گذارد.
انواع تکنیک های فیزیوتراپی
تمرینات غیرفعال و فعال
در مراحل اولیه، از تمرینات غیرفعال (با کمک درمانگر) برای جلوگیری از سفتی استفاده می شود. با پیشرفت بیماران، تمرینات فعال آنها را تشویق به حرکت مستقل می کند.
تمرینات تقویتی
این تمرینات بر بازسازی قدرت عضلانی، به ویژه در اندام هایی که در اثر سکته ضعیف شده اند، تمرکز دارند.
آموزش تعادل و هماهنگی
تخته های تعادلی و تمرینات هدفمند به بیماران کمک می کند تا ثبات خود را بازیابند و خطر سقوط را کاهش دهند.
آموزش راه رفتن برای پیاده روی
تکنیک های تخصصی، مانند درمان با تردمیل، الگوهای راه رفتن را بهبود می بخشد و استقامت ایجاد می کند.
تحریک الکتریکی عملکردی (FES)
FES از جریان های الکتریکی ملایم برای فعال کردن عضلات ضعیف، بهبود حرکت و کاهش اسپاستیسیتی استفاده می کند.
اهداف فیزیوتراپی در توانبخشی سکته مغزی
بازگرداندن استقلال
هدف نهایی فیزیوتراپی سکته مغزی کمک به بیماران است تا فعالیت های روزانه خود را بدون اتکا به دیگران انجام دهند.
به حداقل رساندن خطر عوارض
درمان به پیشگیری از مشکلاتی مانند انقباضات مفصلی، آتروفی عضلانی و زخم بستر کمک می کند.
ادغام مجدد در زندگی روزمره
با کمک فیزیوتراپی، بیماران می توانند به کار بازگردند، معاشرت کنند و زندگی رضایت بخشی داشته باشند.
فیزیوتراپی یک فرآیند دقیق برنامه ریزی شده و مرحله ای است:
ارزیابی و برنامه ریزی اولیه
درمانگران وضعیت بیمار را ارزیابی می کنند، نیازهای خاص را شناسایی می کنند و اهداف واقع بینانه را تعیین می کنند.
تعیین اهداف توانبخشی شخصی
برنامه درمانی هر بیمار متناسب با توانایی های او تنظیم می شود و حداکثر پتانسیل بهبودی را تضمین می کند.
مراحل بهبودی
- مرحله اولیه: تمرکز بر پیشگیری از عوارض و حفظ حرکات اولیه.
- مرحله میانی: تمرینات فشرده برای بازگرداندن قدرت و عملکرد.
- مرحله بلند مدت: اصلاح حرکات و حفظ استقلال.
