بیرون زدگی دیسک کمر یک بیماری جدی و در عین حال شایع ستون فقرات است که ریسک بروز آن با افزایش سن بالا می رود. فیزیوتراپی فتق دیسک کمر موثرترین روش غیرجراحی بیرون زدگی دیسک کمر است که در کلینیک فیزیوتراپی آیتن در شریعتی تهران ارائه می شود. متخصصان ما در کلینیک فیزیوتراپی آیتن در منطقه ۳ تهران از بروزترین متدها و پیشرفته ترین تجهیزات برای درمان موثر فتق دیسک کمر و سایر اختلالات ستون فقرات بهره می برند.دیسک ها در ستون فقرات یک ساختار نرم و لاستیکی مانند هستند که بین بدنه های مهره ها (استخوان های ستون فقرات) قرار دارند. دیسک ها به عنوان یک بالشتک برای استخوان ها در ستون مهره ها عمل می کند و نقش اصلی را در جذب فشارهایی که حین حرکتی بر ستون فقرات وارد می شوند ، دارند. قسمت بیرونی دیسک (حلقه فیبروزوس) نیز از یک فیبرو غضروف سخت تشکیل شده است. بخش میانی (نوکلئوس پالپوزوس) از آب و کلاژن تشکیل شده و قوام ژلاتینی دارد.در یک دیسک سالم، این سیستم بطور مناسب کار می کند. اما دژنراسیون یا آسیب به دیسک می تواند منجر به فتق دیسک کمر شود.
بیرون زدگی دیسک کمر یک اصطلاح گسترده برای توصیف تغییر در دیسک ستون فقرات کمر است. فتق دیسک زمانی ایجاد می‌شود که در لایه سخت، بیرونی و فیبروغضروفی آن پارگی ایجاد شود، که در این شرایط به بخش‌هایی از لایه ژلاتینی و داخلی آن، هسته پالپوس، اجازه می‌دهد تا از طریق پارگی نشت کند.
علائم بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟
در برخی بیماران، دیسک بیرون زده هیچ علامتی ایجاد نمی کند. هنگامی که علائم ظاهر می شوند، شایع ترین علامت فتق دیسک کمر، کمردرد است. اگر فتق دیسک باعث فشردگی یک عصب، به عنوان مثال، یکی از اعصاب تشکیل دهنده عصب سیاتیک شود، درد ممکن است از طریق عصب سیاتیک به پاها نیز تابیده شود (شرایطی که به عنوان سیاتیک شناخته می شود). علاوه بر درد ساق پا، ممکن است پا نیز ضعیف یا بی حس باشد.
به طور کلی، هر زمان که دیسک دچار فتق شود، می‌تواند باعث علائم مختلف درد و شرایط دیگر مرتبط شود.
- دیسک ممکن است به خودی خود دردناک شود.
- ممکن است عصب خروجی از ستون فقرات را تحریک کند و منجر به درد، ضعف، بی حسی یا گزگز در پا شود.
- حتی ممکن است به باریک شدن کانال نخاعی کمک کند، که به آن تنگی نخاعی کمری نیز می‌گویند، که اغلب منجر به درد، ضعف، بی‌حسی یا گزگز در ساق پا می‌شود.
- از دست دادن کنترل مثانه یا روده (نادر): در موارد شدید، بیرون زدگی دیسک کمر می تواند اعصاب مسئول کنترل مثانه و روده را تحت فشار قرار دهد. این می تواند در کنترل ادرار یا مدفوع مشکل ایجاد کند. اگر این علامت را تجربه کردید، به عنوان یک اورژانس پزشکی در نظر گرفته می شود و مراقبت های پزشکی فوری لازم است.
علت درد پا ناشی از فتق دیسک
دیسک کمر بین دو جسم مهره قرار دارد. پشت بدنه ها و دیسک های مهره ها، نخاع و اعصاب قرار دارند. اعصاب پاهای شما از نخاع و ریشه های عصبی آن سرچشمه می گیرند. اعصاب در کانال مرکزی نخاع قرار دارند و سپس بین دو مهره نخاعی در فضایی به نام فورامن خارج می شوند. هنگامی که دیسک فتق می‌کند، می‌تواند به عصب در جایی که در کانال مرکزی پایین می‌آید یا جایی که در سوراخ بیرون می‌آید، برخورد کند و سپس درد را به پا منتقل کند.
هنگامی که این اعصاب هنوز در کانال نخاعی هستند، با توجه به سطح دیسکی که در نزدیکی آن قرار دارند نامگذاری می شوند. به عنوان مثال، عصب L5 در کانال مرکزی در سطوح L4-5 و بالاتر پایین می آید و سپس در سوراخ در سطح دیسک بین بدنه های مهره L5 و S1 خارج می شود. (S1 اولین مهره ساکرال است
بیشتر بخوانید : درمان کمردرد با لیزر درمانی
دلایل و عوامل خطر بیرون زدگی دیسک کمر
افزایش سن: با افزایش سن افراد، دیسک های ستون فقرات به طور طبیعی تحلیل می روند و محتوای آب خود را از دست می دهند و انعطاف پذیری کمتری پیدا می کنند. این باعث می شود که آنها بیشتر مستعد پارگی یا فتق شوند.
بیماری دژنراتیو دیسک: این وضعیت شامل زوال تدریجی دیسک های بین مهره ای است. اغلب با افزایش سن مرتبط است، اما می تواند تحت تأثیر عوامل ژنتیکی و سبک زندگی نیز قرار گیرد.
تروما یا آسیب: آسیب یا ضربه ناگهانی به ستون فقرات، مانند سقوط یا تصادف رانندگی، می تواند باعث بیرون زدگی دیسک کمر شود.
حرکات تکراری: حرکات مکرر که شامل بلند کردن اجسام سنگین، خم شدن، چرخاندن یا هر فعالیتی که فشار بیش از حد به کمر وارد می‌کند می‌تواند به مرور زمان منجر به بیرون زدگی دیسک شود.
وضعیت نامناسب: حفظ وضعیت نامناسب در هنگام نشستن، ایستادن یا بلند کردن بدن می تواند فشار بیشتری را بر ستون فقرات کمری وارد کند و به مشکلات دیسک کمک کند.
سایر دلایل و عوامل خطر بیرون زدگی دیسک کمر چیست؟
چاقی: اضافه وزن باعث افزایش بار روی ستون فقرات، به ویژه ناحیه کمری می شود که می تواند انحطاط دیسک را تسریع کند و خطر فتق را افزایش دهد.
ژنتیک: برخی از افراد ممکن است استعداد ژنتیکی برای ایجاد فتق دیسک داشته باشند، زیرا برخی از صفات ارثی می تواند بر قدرت و ساختار اجزای ستون فقرات تأثیر بگذارد.
سیگار کشیدن: سیگار باعث کاهش اکسیژن رسانی به دیسک ها می شود که می تواند منجر به انحطاط سریعتر و افزایش خطر فتق شود.
سبک زندگی بی تحرک: عدم ورزش منظم می تواند منجر به ضعیف شدن عضلاتی شود که از ستون فقرات حمایت می کنند و دیسک ها را در برابر آسیب آسیب پذیرتر می کند.
حرکات ناگهانی: حرکات ناگهانی و ناهنجار، به ویژه هنگام بلند کردن اجسام سنگین، می تواند باعث فتق دیسک شود.
دیسک کمر خفیف
یک مشکل خفیف دیسک کمر، که اغلب به عنوان برآمدگی یا بیرون زدگی خفیف دیسک کمر شناخته می شود، زمانی رخ می دهد که دیسک بین مهره ای در قسمت پایین کمر (ناحیه کمر) کمی جابجا شود. این وضعیت می‌تواند منجر به درد و ناراحتی شود، اما عموماً شدت کمتری نسبت به فتق دیسک دارد.
علائم مشکلات خفیف دیسک کمر
- کمردرد: درد مداوم یا متناوب در ناحیه کمر.
- درد ساق پا (سیاتیک): دردی که به پایین ساق پا تابیده می شود و اغلب مسیر عصب سیاتیک را دنبال می کند.
- بی حسی یا سوزن سوزن شدن: احساس بی حسی یا گزگز در ناحیه کمر، باسن یا پاها.
- ضعف عضلانی: ضعف در عضلات پاها یا پاها.
- سفتی: کاهش انعطاف پذیری و سفتی در قسمت پایین کمر.
- بدتر شدن علائم با حرکت: دردی که با فعالیت هایی مانند خم شدن، بلند کردن یا چرخش تشدید می شود.
روشهای درمان
گزینه های درمانی برای بیرون زدگی دیسک کمر بسته به شدت علائم ممکن است متفاوت باشد. در بسیاری از موارد، درمان های محافظه کارانه موثر هستند و عبارتند از:
استراحت و اصلاح فعالیت: اجتناب از فعالیت هایی که علائم را بدتر می کند و به بدن زمان می دهد تا بهبود یابد.
داروهای ضد درد: مسکن های بدون نسخه مانند استامینوفن یا داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) می‌توانند به کاهش درد و التهاب کمک کنند.
فیزیوتراپی: تمرینات و کشش‌های خاص می‌توانند قدرت، انعطاف‌پذیری و بهبود ناحیه آسیب‌دیده را بهبود بخشند. فیزیوتراپی دیسک کمر ممکن است شامل روش هایی مانند گرما یا سرما درمانی، اولتراسوند یا تحریک الکتریکی باشد.
تزریق استروئید اپیدورال: در برخی موارد، داروهای کورتیکواستروئید به فضای اپیدورال اطراف عصب آسیب دیده تزریق می شود تا التهاب را کاهش دهد و درد را کاهش دهد.
جراحی (در موارد شدید): اگر درمان‌های محافظه‌کارانه تسکین ندهند یا اگر فشار عصبی قابل توجهی منجر به علائم شدید یا نقایص عصبی شود، ممکن است مداخله جراحی در نظر گرفته شود. بسته به شرایط خاص و توصیه جراح، گزینه های جراحی شامل دیسککتومی، لامینکتومی یا فیوژن ستون فقرات است.
فیزیوتراپی در درمان بیرون زدگی دیسک کمر
فیزیوتراپی نقش مهمی در درمان محافظه کارانه فتق دیسک کمر دارد. هدف آن کاهش درد، بهبود تحرک، تقویت ماهیچه ها و بهبود بهبود است. در اینجا چند تکنیک فیزیوتراپی رایج و مداخلات مورد استفاده در درمان فتق دیسک کمر آورده شده است:
روش های غیرفعال
- گرما درمانی: اعمال گرما در ناحیه آسیب دیده می تواند به آرامش عضلات، افزایش جریان خون و تسکین درد کمک کند.
- سرما درمانی: کمپرس یخ یا کمپرس سرد می تواند التهاب را کاهش داده و ناحیه را بی حس کند و درد را تسکین دهد.
- TENS (تحریک الکتریکی عصب از طریق پوست): استفاده از جریان های الکتریکی با ولتاژ پایین در این روش درمانی برای تحریک اعصاب و در نتیجه کاهش سیگنال های درد می شود.
- تحرک ستون فقرات: درمانگر برای بهبود تحرک، کاهش سفتی و کاهش درد، حرکات ملایم و کنترل شده را روی ستون فقرات اعمال می کند.
- کشش کمر: شامل اعمال نیروی کششی به ستون فقرات برای ایجاد فضای بین مهره‌ها و کاهش فشار روی دیسک و اعصاب آسیب‌دیده است.
تمرین درمانی
- تقویت عضلات مرکزی: تقویت عضلات مرکزی از جمله عضلات شکم و پشت، می تواند ثبات و حمایت از ستون فقرات را فراهم کند و بار روی دیسک ها را کاهش دهد.
- تمرینات انعطاف پذیری: تمرینات کششی به بهبود انعطاف پذیری، کاهش تنش عضلانی و تراز مناسب ستون فقرات کمک می کند.
- تهویه هوازی: تمرینات هوازی کم تاثیر، مانند پیاده روی یا شنا، می تواند سلامت قلب و عروق و تناسب اندام کلی را بدون وارد کردن فشار بیش از حد به ستون فقرات بهبود بخشد.
آموزش وضعیتی
- اصلاح وضعیت بدنی: آموزش بیماران در مورد حفظ وضعیت بدنی خوب در طول فعالیت های روزانه مانند نشستن، ایستادن و بلند کردن بدن می تواند به جلوگیری از فشار بیشتر بر ستون فقرات کمری کمک کند.
- آموزش مکانیک بدن: آموزش مکانیک و تکنیک های مناسب بدن برای بلند کردن، خم شدن و پیچیدن می تواند خطر آسیب دیدگی مجدد را به حداقل برساند.
- اصلاح فعالیت: توصیه به بیماران برای اجتناب یا اصلاح فعالیت هایی که علائم را تشدید می کنند، مانند بلند کردن اجسام سنگین یا نشستن طولانی مدت.
متخصصان ما در مرکز فیزیوتراپی آیتن در شریعتی تهران خدمات تخصصی فیزیوتراپی ستون فقرات را برای درمان مشکلات مرتبط با ستون فقرات ارائه می دهند.
فواید فیزیوتراپی
فیزیوتراپی یکی از روشهای موثر در درمان بیرون زدگی دیسک کمر است که به دلایل زیر می‌تواند مفید باشد:
۱. کاهش درد: تمرینات و تکنیک‌های فیزیوتراپی می‌توانند به کاهش درد مرتبط با هرنیاسیون دیسک کمر کمک کنند.
۲. تقویت عضلات: تمرینات ورزشی مخصوص ارائه شده توسط فیزیوتراپیست، به تقویت عضلات پشتی و شکمی کمک می‌کنند که می‌تواند فشار بر روی دیسک‌های فشرده‌شده را کاهش دهد.
۳. بهبود حرکت و انعطاف‌پذیری: با انجام تمرینات مناسب، حرکت‌های مفصلی بهبود می‌یابد و انعطاف‌پذیری بدن افزایش می‌یابد.
۴. آموزش رفتارهای صحیح: فیزیوتراپیست می‌تواند به شما راهنمایی کند تا در طول روز از رفتارها و حرکات صحیح استفاده کنید تا فشار بر روی ناحیه کمر کاهش یابد و از تکرار آسیب‌ها پیشگیری شود.
