درمان فتق دیسک کمر با روشهای غیرجراحی از جمله فیزیوتراپی و تمرینات ورزشی در بسیاری از بیماران مبتلا می تواند با موفقیت همراه باشد. متخصصان ما در کلینیک فیزیوتراپی آیتن در شریعتی تهران از بروزترین متدها و پیشرفته ترین تجهیزات فیزیوتراپی برای درمان فتق دیسک کمر بهره می برند. فتق دیسک کمر می‌تواند مانند یک مهمان ناخوانده دردناک، زندگی عادی شما را مختل کند و بسیاری از کارهای روزمره شما را دشوار سازد. اما خبر خوب این است که با شناخت دقیق دلایل، علائم و روشهای درمانی مناسب، می‌توانید این درد را مدیریت کرده و به زندگی عادی خود بازگردید.
فتق دیسک کمر زمانی رخ می‌دهد که ماده ژل‌مانند داخل دیسک بین مهره‌ای از جای خود خارج شده و به ریشه‌های عصبی اطراف فشار وارد می‌کند. این مشکل اغلب در اثر فشار زیاد، بلند کردن اجسام سنگین، حرکات اشتباه ناگهانی یا ضعف عضلات کمر ایجاد می‌شود. دیسک‌های بین مهره‌ای به‌عنوان ضربه‌گیر عمل می کنند و هرگونه آسیب به آن ها می تواند باعث بروز درد شدید در ناحیه کمر و انتشار درد به پاها شود.
علائم شایع فتق دیسک کمر
علائم فتق دیسک بسته به میزان و محل فشار بر اعصاب می‌تواند متفاوت باشد، اما علائم رایج شامل موارد زیر است:
درد شدید در ناحیه کمر که به پاها انتشار پیدا می‌کند (سیاتیک)
بی حسی و گزگز در پاها
ضعف عضلانی در پاها و دشواری در بلند کردن پا
درد هنگام نشستن طولانی مدت
تشدید درد با عطسه یا سرفه
این علائم ممکن است در برخی افراد به مرور زمان کاهش پیدا کنند، اما در برخی موارد نیاز به درمان های تخصصی برای درمان فتق دیسک کمر پیدا خواهد کرد.
دلایل و عوامل خطر بروز فتق دیسک کمر
دلایل بروز فتق دیسک می‌تواند شامل:
- افزایش سن: کاهش آب موجود در دیسک‌ها و کاهش انعطاف‌پذیری
- بلند کردن اجسام سنگین با فرم اشتباه
- حرکات تکراری کمر در طول روز
- چاقی و اضافه وزن
- نشستن طولانی با وضعیت نامناسب
- ضربه و تصادفات
چه کسانی در معرض خطر بیشتری هستند؟
- افرادی با شغل‌هایی شامل نشستن طولانی مانند کارمندان
- ورزشکارانی که بلند کردن وزنه سنگین انجام می‌دهند
- افرادی با سابقه خانوادگی دیسک کمر
- افراد سیگاری به دلیل کاهش جریان خون در دیسک‌ها
شناخت این عوامل به شما کمک می‌کند با اصلاح سبک زندگی و جلوگیری از حرکات اشتباه، از بروز این مشکل جلوگیری کنید یا آن را مدیریت نمایید.
روشهای تشخیص
معاینه فیزیکی و علائم بالینی
پزشک ابتدا با بررسی سابقه پزشکی، علائم و انجام معاینه فیزیکی وضعیت حرکتی، قدرت عضلات و واکنش‌های عصبی شما را بررسی می‌کند. تست‌هایی مانند تست بالا بردن پا (SLR) برای بررسی درد سیاتیک استفاده می‌شود. اگر علائم شما با درمان‌های اولیه بهبود پیدا نکند، پزشک روشهای تصویربرداری را توصیه خواهد کرد.
تصویربرداری و تست‌های تشخیصی
برای تشخیص دقیق‌تر از تست‌های زیر استفاده می‌شود:
- MRI برای مشاهده فتق و محل فشار بر عصب
- سی‌تی‌اسکن در صورت نبود امکان MRI
- میلوگرافی با استفاده از تزریق ماده حاجب
- نوار عصب و عضله (EMG) برای بررسی عملکرد عصبی
تشخیص به‌موقع باعث جلوگیری از آسیب‌های عصبی دائمی و انتخاب بهترین روش درمانی می‌شود.
درمان فتق دیسک کمر بدون جراحی
درمان خانگی و مراقبت‌های اولیه در درمان فتق دیسک کمر
در بسیاری از موارد، فتق دیسک بدون نیاز به جراحی قابل درمان است. اقدامات زیر در مراحل اولیه می‌تواند کمک‌کننده باشد:
استراحت نسبی: اجتناب از حرکات و فعالیت‌هایی که درد را تشدید می‌کنند
کمپرس سرد و گرم: در ۴۸ ساعت اول استفاده از کمپرس سرد و سپس گرم
حرکات کششی ملایم: جلوگیری از خشکی عضلات
استفاده از کمربند طبی به مدت محدود
اما دقت کنید استراحت طولانی‌مدت می‌تواند عضلات شما را ضعیف کرده و وضعیت را بدتر کند. پس باید فعالیت‌های سبک و کنترل‌شده را به‌مرورزمان اضافه کنید.
درمان فتق دیسک کمر با فیزیوتراپی و ورزش
فیزیوتراپی یکی از مؤثرترین و ایمن‌ترین روشهای درمان فتق دیسک کمر است که به کاهش درد، بهبود حرکت و جلوگیری از ضعف عضلات کمک می‌کند. در فیزیوتراپی، ابتدا با تکنیک‌هایی مانند گرما درمانی، سرما درمانی، اولتراسوند و الکتروتراپی (TENS) درد و التهاب کنترل می‌شود. سپس با تمرینات کششی مانند کشش عضلات همسترینگ و سرینی، فشار از روی دیسک کاهش یافته و درد سیاتیک کمتر می‌شود.
پس از کاهش درد، تمرکز روی تمرینات تقویتی عضلات Core (شکم و کمر) قرار می‌گیرد تا ستون فقرات در وضعیت پایدار قرار گیرد و از عود مجدد فتق جلوگیری شود. فیزیوتراپی همچنین نحوه صحیح نشستن، ایستادن، خوابیدن و بلند کردن اجسام را به بیمار آموزش می‌دهد تا حرکات روزانه باعث تشدید مشکل نشود. مزیت مهم فیزیوتراپی این است که با افزایش تدریجی فعالیت‌های حرکتی بدون فشار به عصب، روند درمان طبیعی بدن را تقویت کرده و بیمار می‌تواند با کمترین وابستگی به دارو و پرهیز از جراحی، درد خود را کنترل کند و به زندگی عادی بازگردد.
داروهای موثر در کاهش درد
پزشکان بسته به شدت درد، از داروهای زیر استفاده می‌کنند:
- مسکن‌ها مانند استامینوفن و ایبوپروفن
- داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)
- شل‌کننده‌های عضلانی برای رفع اسپاسم
- داروهای ضد درد عصبی مانند گاباپنتین و پره‌گابالین
مصرف دارو باید طبق نظر پزشک باشد و از مصرف خودسرانه خودداری شود.
تزریق اپیدورال و بلوک عصبی
وقتی درمان فتق دیسک کمر با دارو و فیزیوتراپی امکان پذیر نشود، پزشک ممکن است تزریق اپیدورال استروئید را توصیه کند. این روش شامل تزریق داروی ضدالتهاب قوی در اطراف عصب آسیب‌دیده برای کاهش التهاب و تسکین درد است. مزایای این روش:
- کاهش سریع التهاب و تورم اطراف عصب
- کاهش درد و بهبود حرکت
- کاهش نیاز به داروهای خوراکی
همچنین بلوک عصبی با تزریق بی‌حس‌کننده و استروئید روی عصب مشخص، باعث کاهش درد سیاتیک و بهبود کیفیت زندگی فرد می‌شود. این روش‌ها درمان قطعی نیستند، اما به شما کمک می‌کنند بتوانید بدون درد به فیزیوتراپی و ورزش ادامه دهید تا وضعیت دیسک بهبود یابد.
درمان فق دیسک کمر با جراحی
فتق دیسک در اکثر موارد با روشهای غیر جراحی بهبود پیدا می‌کند، اما در شرایط زیر، جراحی فوری ضروری است:
- ضعف شدید در پاها و عدم توانایی در حرکت یا ایستادن
- بی اختیاری ادرار و مدفوع (سندروم دم اسب)
- درد غیرقابل تحمل که با درمان‌های دیگر کاهش پیدا نمی‌کند
- علائم پیش‌رونده عصبی مانند بی‌حسی شدید یا کاهش قدرت در یک یا هر دو پا
- در چنین شرایطی باید فوراً به جراح ستون فقرات مراجعه کنید تا از آسیب‌های جبران‌ناپذیر جلوگیری شود.
سوالات متداول
۱. آیا فتق دیسک کمر بدون جراحی درمان می‌شود؟
بله، در اکثر موارد با فیزیوتراپی، ورزش، دارو و اصلاح سبک زندگی قابل درمان است.
۲. چقدر طول می‌کشد فتق دیسک بهبود پیدا کند؟
معمولاً بین ۴ تا ۱۲ هفته با درمان‌های مناسب، علائم کاهش پیدا می‌کنند.
۳. چه حرکاتی برای فتق دیسک مضر هستند؟
خم شدن، چرخش ناگهانی، نشستن طولانی، بلند کردن اجسام سنگین و نشستن در حالت قوزکرده مضر هستند.
۴. آیا پیاده‌روی برای فتق دیسک مفید است؟
بله، پیاده‌روی سبک و کنترل‌شده به بهبود گردش خون و کاهش خشکی عضلات کمک می‌کند.
۵. آیا تغذیه بر درمان فتق دیسک کمر تأثیر دارد؟
بله، تغذیه سالم با مصرف مواد ضدالتهاب و آب کافی به بهبود دیسک کمک می‌کند.
