پارگی دیسک کمر یکی از مشکلات شایع در میان افراد مختلف، به‌خصوص کسانی که فعالیت‌های سنگین انجام می‌دهند یا سبک زندگی غیرفعالی دارند، است. این مشکل می‌تواند باعث کمردرد شدید، محدودیت در حرکت و مشکلات عصبی شود. ستون فقرات انسان از مهره‌هایی تشکیل شده که بین آن ها ساختارهای نرم و انعطاف پذیری به نام “دیسک بین‌مهره‌ای” قرار دارند. این دیسک ها نقش بالشتک را دارند و باعث کاهش فشار وارده به مهره‌ها هنگام حرکت، خم شدن و چرخش می‌شوند. هر دیسک از یک بخش ژله‌ای داخلی (هسته پالپوزوس) و یک لایه خارجی سخت (آنولوس فیبروزوس) تشکیل شده است.
پارگی دیسک کمر زمانی اتفاق می‌افتد که لایه خارجی سخت دیسک آسیب ببیند و بخش ژله‌ای داخلی به بیرون نشت کند. این اتفاق باعث ایجاد فشار بر اعصاب مجاور و در نتیجه درد و سایر علائم عصبی می‌شود. پارگی دیسک معمولاً در قسمت پایین کمر رخ می‌دهد و ممکن است باعث درد در خود کمر یا انتشار درد به پاها شود.
دلایل پارگی دیسک کمر
پارگی دیسک کمر می‌تواند به دلایل مختلفی رخ دهد، از جمله:
افزایش سن
با افزایش سن، دیسک‌های بین مهره‌ای رطوبت خود را از دست داده و شکننده‌تر می‌شوند. این موضوع باعث می‌شود که دیسک‌ها راحت‌تر ترک بخورند و دچار پارگی شوند.
فشار بیش از حد
حرکات مداوم و فشارهای بیش از حد بر روی ستون فقرات، مانند خم شدن‌های مکرر یا چرخش‌های ناگهانی، می‌توانند منجر به پارگی دیسک کمر شوند.
بلند کردن اجسام سنگین
بلند کردن اجسام سنگین با وضعیت نادرست بدن می‌تواند به ستون فقرات فشار وارد کند و در نهایت باعث پارگی دیسک شود.
نشستن و ایستادن نادرست
حالت بدنی نامناسب در هنگام نشستن یا ایستادن می‌تواند باعث افزایش فشار بر روی دیسک‌ها و در نتیجه پارگی آن‌ها شود.
سبک زندگی ناسالم
عدم فعالیت بدنی، اضافه وزن و رژیم غذایی نامناسب نیز از عواملی هستند که می‌توانند باعث ضعیف شدن دیسک‌های کمر و پارگی آن‌ها شوند.
آسیب‌های ناگهانی
تصادفات، افتادن از ارتفاع یا ضربه‌های شدید به کمر ممکن است باعث پارگی دیسک کمر شوند.
علائم پارگی دیسک کمر
علائم پارگی دیسک بسته به شدت آسیب و محل آن متفاوت است. برخی از شایع‌ترین علائم شامل موارد زیر هستند:
درد شدید در قسمت پایین کمر
این درد ممکن است به صورت مداوم یا ناگهانی باشد و معمولاً با حرکت تشدید می‌شود.
بی‌حسی و گزگز در پاها
فشار دیسک روی اعصاب می‌تواند باعث بی‌حسی یا احساس سوزش در پاها شود.
ضعف عضلانی
پارگی دیسک ممکن است باعث ضعف در عضلات پا شده و راه رفتن را دشوار کند.
کاهش انعطاف‌پذیری بدن
افرادی که دچار این مشکل هستند معمولاً نمی‌توانند به راحتی خم شوند یا حرکات خاصی انجام دهند.
مشکلات راه رفتن
در موارد شدید، ممکن است فرد به دلیل فشار روی اعصاب، مشکلاتی در راه رفتن و حفظ تعادل داشته باشد.
روش‌های تشخیص پارگی دیسک کمر
پزشکان معمولاً با انجام معاینات مختلف، نوع و شدت آسیب را تشخیص می‌دهند. روش‌های تشخیصی شامل موارد زیر هستند:
معاینه فیزیکی
پزشک با بررسی علائم بیمار، میزان درد، حساسیت و ضعف عضلانی را ارزیابی می‌کند.
ام‌آر‌آی (MRI)
این روش تصویربرداری بهترین راه برای مشاهده آسیب‌های دیسک و میزان فشار روی اعصاب است.
سی‌تی اسکن (CT Scan)
سی‌تی اسکن جزئیات بیشتری از استخوان‌ها و ساختارهای اطراف دیسک ارائه می‌دهد.
تست نوار عصب و عضله
این آزمایش برای بررسی عملکرد اعصاب و میزان آسیب به آن‌ها انجام می‌شود.
روش‌های درمانی
درمان پارگی دیسک کمر بسته به شدت آسیب، می‌تواند شامل روش‌های غیرجراحی و جراحی باشد.
درمان‌های خانگی و تغییر سبک زندگی
- استراحت کافی
- استفاده از کمپرس گرم و سرد
- اصلاح وضعیت نشستن و ایستادن
درمان‌های دارویی
- داروهای ضدالتهابی
- مسکن‌ها
- شل‌کننده‌های عضلانی
فیزیوتراپی و ورزش
- تمرینات تقویتی برای عضلات کمر
- حرکات کششی
تزریق استروئید
در برخی موارد، پزشک ممکن است تزریق استروئید را برای کاهش التهاب و درد توصیه کند.
جراحی دیسک کمر
در موارد شدید که درمان‌های دیگر مؤثر نباشند، جراحی انجام می‌شود.
ورزش‌های مفید برای بهبود دیسک کمر
فیزیوتراپی و ورزش نقش مهمی در بهبود پارگی دیسک کمر دارد که توسط متخصصان ما در کلینیک فیزیوتراپی آیتن در ظفر تهران ارائه می شود. تمرینات مناسب می‌توانند به تقویت عضلات اطراف ستون فقرات کمک کنند و فشار وارده بر دیسک‌های آسیب‌دیده را کاهش دهند. در ادامه چند ورزش مفید را معرفی می‌کنیم.
حرکات کششی
حرکات کششی می‌توانند انعطاف‌پذیری ستون فقرات را افزایش داده و از گرفتگی عضلات جلوگیری کنند. چند حرکت کششی مفید عبارت‌اند از:
کشش زانو به سینه: روی کمر دراز بکشید، یک زانو را به سمت سینه بکشید و ۱۰ ثانیه نگه دارید. این حرکت را برای هر دو پا تکرار کنید.
کشش همسترینگ: نشسته روی زمین، پاهای خود را دراز کنید و به سمت جلو خم شوید تا پشت ران‌ها کشیده شود.
کشش کمر به حالت کبری: روی شکم بخوابید و بالاتنه را با کمک دستانتان بلند کنید، در حالی که لگن روی زمین باقی می‌ماند.
تمرینات تقویت عضلات کمر
تقویت عضلات اطراف ستون فقرات باعث حمایت بهتر از مهره‌ها می‌شود. برخی از تمرینات مفید شامل:
حرکت پل: روی زمین دراز بکشید، زانوها را خم کنید و باسن را به سمت بالا ببرید، سپس آرام به حالت اولیه بازگردید.
حرکت پلانک: روی ساعدها و انگشتان پا قرار بگیرید و بدن را صاف نگه دارید. این حرکت عضلات مرکزی را تقویت می‌کند.
حرکت سوپرمن: روی شکم بخوابید و همزمان دست‌ها و پاها را از زمین بلند کنید و چند ثانیه نگه دارید.
یوگا و پیلاتس
تمرینات یوگا و پیلاتس می‌توانند به بهبود انعطاف‌پذیری و تقویت عضلات کمر کمک کنند.
سوالات متداول
آیا پارگی دیسک کمر می‌تواند به طور کامل درمان شود؟
بله، در بسیاری از موارد با درمان‌های غیرجراحی مانند فیزیوتراپی، ورزش و دارو، علائم پارگی دیسک کمر بهبود می‌یابد. اما در موارد شدید ممکن است جراحی لازم باشد.
چه مدت طول می‌کشد تا پارگی دیسک کمر بهبود یابد؟
مدت زمان بهبود بستگی به شدت آسیب دارد. در موارد خفیف، علائم ممکن است طی چند هفته تا چند ماه کاهش یابد، اما در موارد شدید، ممکن است نیاز به درمان‌های طولانی‌مدت یا جراحی باشد.
آیا استراحت مطلق برای بهبود دیسک کمر مفید است؟
استراحت کوتاه‌مدت می‌تواند به کاهش درد کمک کند، اما استراحت طولانی‌مدت می‌تواند عضلات را ضعیف کرده و روند بهبود را کند نماید. بهتر است با یک پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
آیا ورزش کردن باعث بدتر شدن پارگی دیسک کمر می‌شود؟
ورزش‌های مناسب می‌توانند به بهبود دیسک کمر کمک کنند، اما برخی حرکات سنگین و اشتباه ممکن است باعث تشدید مشکل شوند. همیشه قبل از انجام تمرینات با پزشک یا فیزیوتراپیست مشورت کنید.
چه افرادی بیشتر در معرض خطر پارگی دیسک کمر هستند؟
افرادی که سبک زندگی غیرفعال دارند، افرادی که کارهای سنگین انجام می‌دهند، کسانی که وضعیت بدنی نامناسب دارند و افراد دارای اضافه وزن، بیشتر در معرض این مشکل قرار دارند.
